महर्षी कर्वे

कोणत्याही दृष्ट्या आणि युगपुरुषाचे विचारपुढे सरकण्याची आवश्यक असतात. त्या प्रेरणादायी विचारांतगर्त कृतघ्यनतेने काम करणारे कार्यवाहक. महर्षी धोंडो केशव कर्वे याच कार्य आणि विचार यांच्या मूळ गावी पुढे नेण्याचा वसा उचलला आहे. वझे कुटुंबीयांनी रत्नागिरी जिल्ह्यातील दापोलीमधील मुरुड हे अण्णाच मूळगाव. तेथील वझे कुटुंबीयांनी आपल्या राहत्या घरी अण्णाचा स्मृती स्थळ उभारलं आहे.

दापोली आज एक पर्यटन केंद्र म्हणून विकसीत होत आहे. परंतु खरे पाहिले तर सगळ्यात आधी ते एक ऐतिहासिक स्थान म्हणून विकसित व्हायला  हवे. कारण इथल्या पावन भूमीने अनेक नवंरत्न , अनेक युगपुरुष देशाला दिले आहेत. ज्यांच्या कार्याचा गौरव निव्वळ भारतभर नव्हे तर जगभर आहे असे त्याचं महात्म्यांपैकी एक म्हणजे महर्षी धोंडो केशव कर्वे. महाराष्ट्राचे लाडके अण्णा कर्वेच मूळ जन्मस्थान त्यांच आजोळ शेरवली.

महर्षी कर्वे मराठी प्राथमिक शाळा – मुरुड या बद्दल माहिती देणारा फोटो संग्रह

मुरुड - डॉक्टर बाळ मुरुडच्या रचने बद्दल माहिती देताना (पॉडकास्ट)

भारतरत्न महर्षी धोंडो केशव कर्वे यांचा वैचारिक वारसा घेऊन चालणार न्यानाच एक सदावर्त म्हणजे दापोलीतील मुरुड गावचा महर्षी कर्वे ग्रंधालय. दुर्गा देवी मंदिर परिसरात मुरुड प्राथमिक शाळेसमोर असलेलं हे ग्रंधालय अत्यंत जून आहे. या ग्रंधालयाची वास्तू पाहताच तिने किती दशक ओलांडली असावीत याचा अंदाज येतो. सन १९७५ पासून श्री यशवंत शंकर घाग गुरुजी तिथले कार्यवाहक असले तरी त्याचा म्हणण्यानुसार हि वस्तू आजवर टिकली आहे.

आज अण्णांच्या मागे मुरुड त्यांचे पुण्यस्मरणं करीत फुल ना फुलाची पाकळी प्रमाणे कार्य करीत आहे. आज मुरुडमध्ये त्यांच्या नावाने चालणारी शाळा, ग्रंथालय आणि वझे कुटूंबियांनी उभारलेलं त्याचं स्मृतीस्थळ आहे. त्यामुळे मुरुड आणि दापोली खरोखर इतिहास पावन आहे.

तालुका दापोली प्रस्तुत 'दापोलीचे विद्यामहर्षी' – माहितीपट याचा trailer

अमिता वझे या दापोलीच्या असून त्यांनी महर्षी कर्वे यांच्या जुन्या वस्तू, छायाचित्रे इत्यादींचा संग्रह केला आहे आणि त्या हे संग्रहालय अगदी उत्साहाने चालवतात.

अमिता वझे महर्षी कर्वे स्मृतीस्थळा बद्दल आणि महर्षी कर्वेंच्या कार्याबद्दल माहिती देताना.

दापोली आज एक पर्यटन केंद्र म्हणून विकसीत होत आहे. परंतु खरे पाहिले तर सगळ्यात आधी ते एक ऐतिहासिक स्थान म्हणून विकसित व्हायला हवे. कारण इथल्या पावन भूमीने अनेक नररत्न, अनेक युगपुरुष देशाला दिले आहेत. ज्यांच्या कार्याचा गौरव निव्वळ भारतभर नव्हे तर जगभर आहे असे. त्याचं महात्म्यांपैकी एक म्हणजे ‘महर्षी धोंडो केशव कर्वे’, महाराष्ट्राचे लाडके ‘अण्णा.’